Đây là Bài soạn 12 Khái quát Soạn văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng Tám những năm 1945 đến hết thế kỉ XX trong SGK Văn 12 tập 1. Bài soạn văn này sẽ giúp các bạn nắm rõ được tổng quan kiến thức. Những KIẾN THỨC BÀI HỌC, nội dung câu hỏi của bài sẽ được hướng dẫn giải đáp một cách đầy đủ chi tiết.
1. KIẾN THỨC TRỌNG ĐIỂM
A. Khái quát ngữ văn học Việt Nam Cách mạng tháng Tám từ những năm 1945 đến 1975
a, Vài nét về những hoàn cảnh lịch sử xã hội và Văn hoá
– Nền Văn học của Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám là một nền Văn thpt học của chế độ mới và phát triển dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản từ đó đã thống nhất về khuynh hướng tư tưởng, tổ chức và những quan niệm về nhà Văn kiểu mới: nhà Ngữ Văn – chiến sĩ- Từ năm 1945 đến 1975, đất nước đã diễn ra nhiều những sự kiện lớn, có tác động sâu sắc tới toàn bộ đời sống vật chất và tinh thần dân tộc Việt Nam , trong đó có Văn thpt học nghệ thuật.
Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ là hết sức vĩ đại và hào hùng
Những công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trên miền Bắc.
Do những cuộc chiến tranh kéo dài liên tục, đã khiến nền kinh tế của nước ta trở nên nghèo nàn, điều kiện giao lưu Văn thpt hóa với nước ngoài bị hạn chế (chỉ tiếp xúc, ảnh hưởng của Ngữ Văn hóa, Ngữ Văn học của các nước trong phe XHCN).
⇒ Trong những hoàn cảnh đặc biệt đó, Văn học ở những giai đoạn 1945 – 1975 vẫn phát triển và vẫn đạt được những thành tựu to lớn.
b, Quá trình phát triển và những thành tựu chủ yếu
ngữ văn học Việt Nam từ những năm 1945 đến 1975 có thể chia làm 3 chặng. Thành tựu chủ yếu của mỗi chặng đường sẽ được chia như sau:
ngữ văn học từ 1945 – 1954
Soạn văn học từ 1955 – 1964
Văn thpt học từ 1965 – 1975
c, Đặc điểm của ngữ văn học Việt Nam từ những năm 1945-1975
ngữ văn học được vận động theo hướng cách mạng hoá, được gắn bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nước.
Nền Văn thpt học hướng về Văn hóa đại chúng
Nền Văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và những cảm hứng lãng mạn.
B. Vài nét khái quát về nền Soạn văn học Việt Nam từ những năm 1975 đến hết thế kỉ XX
a, Vài nét nói về hoàn cảnh lịch sử xã hội và Ngữ Văn hoá
– Chiến tranh đã kết thúc, đời sống về tư tưởng tâm lý, những nhu cầu vật chất của con người đã có những thay đổi so với trước. Từ những năm 1975-1985 ta lại gặp phải những khó khăn về kinh tế sau cuộc chiến tranh liên tục kéo dài và đặc biệt cộng thêm là sự ảnh hưởng của hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu bị sụp đổ.
– Đại hội Đảng lần thứ VI (1986) được mở ra với những phương hướng mới thực sự cởi mở cho ngữ văn nghệ Đảng khẳng định: “Đổi mới có ý nghĩa sống còn là nhu cầu cần thiết nhất . Thái độ của Đảng là phải nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá với tiêu tiêu chuẩn là phải đúng sự thật, nói rõ sự thật”.
b, Quá trình phát triển và những thành tựu đạt được chủ yếu
– Trường ca: “Những người đi tới biển” của nhà thơ Thanh Thảo
– Thơ: “Tự hát” của Xuân Quỳnh , “Xúc xắc mùa thu” của Hoàng Nhuận Cầm …
– Soạn văn xuôi: “Đứng trước biển”, ” Cù lao tràm “, của Nguyễn Mạnh Tuấn, Thời xa vắng của Lê Lựu…
– Kí: “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường, “Cát bụi chân ai” của Tô Hoài.
Bài tập và hướng dẫn giả
Câu 1 (trang 5 sgk Văn thpt 12 tập 1)
Những nét chính về tình hình lịch sử, xã hội, Văn hóa có ảnh hưởng tới tình hình phát triển của Văn học Việt Nam
+ Cách mạng tháng Tám thành công mở ra kỉ nguyên mới độc lập, tự do
+ Thống nhất về khuynh hướng tư tưởng, quan niệm, tổ chức
- Từ 1945- 1975 đất nước trải qua nhiều biến cố, sự kiện lớn, tác động tới đời sống vật chất, tinh thần
+ Hai cuộc chiến chống Pháp, Mỹ hào hùng
+ Công cuộc xây dựng CNXH miền Bắc
-> Hoàn cảnh đặc biệt, Soạn văn học phát triển và đạt thành tựu lớn
Câu 2 (trang 5 sgk Văn thpt 12 tập 1)
Văn học từ 1945 – 1975 chia thành 3 chặng:
- ngữ văn học thời chống Pháp ( 1945- 1954)
- Soạn văn học thời kì xây dựng XHCN ( 1955- 1964)
- Văn thpt học thời chống Mỹ (1965- 1975)
* Thành tựu
- Văn học thời chống Pháp: gắn với cách mạng, hướng tới đại chúng, ca ngợi dân tộc, niềm tin tương lai kháng chiến
+ Truyện ngắn và kí: Một lần tới thủ đô (Trận Phố Ràng - Trần Đăng); Đôi mắt (Nam Cao); Làng (Kim Lân); Kí sự Cao Lạng (Nguyễn Huy Tưởng), Xung kích (Nguyễn Đình Thi) ...
+ Thơ ca: Cảnh khuya, Rằm tháng Giêng (Hồ Chí Minh), Bên kia sông Đuống (Hoàng Cầm); Đồng chí (Chính Hữu) ...
+ Kịch ngắn: Bắc Sơn, Những người ở lại (Nguyễn Huy Tưởng) ...
+ Lý luận, nghiên cứu, phê bình Văn học: Nhận đường, Mấy vấn đề về nghệ thuật (Nguyễn Đình Thi), Nói chuyện thơ ca kháng chiến (Hoài Thanh) ...
- ngữ văn học 1955- 1964: tập trung thể hiện hình ảnh người lao động, ngợi ca những thay đổi của đất nước và con người trong XHCN
+ Soạn văn xuôi : Đi bước nữa (Nguyễn Thế Phương); Mùa lạc (Nguyễn Khải); Anh Keng (Nguyễn Kiên), ...
Viết về kháng chiến chống Pháp đã qua: Sống mãi với thủ đô (Nguyễn Huy Tưởng); Cao điểm cuối cùng (Hữu Mai); Trước giờ nổ súng (Lê Khâm) ...
Hiện thực trước CM: Mười năm (Tô Hoài); Vỡ bờ (Nguyễn Đình Thi); Cửa biển (Nguyên Hồng) ...
Hợp tác hóa nông nghiệp hóa XHCN miền Bắc: Mùa lạc (Nguyễn Khải); Cái sân gạch (Đào Vũ) ...
+ Thơ ca với hai cảm hứng nổi bật:
Hiện thực cuộc sống, vẻ đẹp của con người trong CNXH: Trời mỗi ngày lại sáng, Đất nở hoa, ... (Huy Cận); Gió lộng (Tố Hữu); Ánh sáng và phù sa (Chế Lan Viên) ....
Căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử, xã hội và Văn thpt hóa
- Công cuộc đổi mới do ĐCS lãnh đạo từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường, giúp học sinh tiếp xúc Văn thpt hóa
+ Văn học dịch, báo chí, các phương tiện truyền thông khác mạnh mẽ ảnh hưởng không nhỏ tới sự phát triển mạnh mẽ, ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của Văn học
+ Đất nước phát triển thúc đẩy nền Văn thpt học phát triển thích hợp với nghiệp vụ đổi mới, hoàn cảnh khách quan
Câu 5 (trang 5 sgk ngữ văn 12 tập 1)
Thành tựu Văn thpt học Soạn văn học 1975- hết thế kỉ XX
- Thơ ca: không đạt được sự lôi cuốn hấp dẫn nhưng có sự đổi mới, mở rộng đề tài, nội dung, hình thức
- ngữ văn xuôi khởi sắc: tiểu thuyết chống tiêu cực, truyện ngắn thế sự (truyện ngắn Nguyễn Minh Châu
- Phóng sự điều tra nhìn thẳng vào hiện thực, nhiều phóng sự đã thu hút sự chú ý của người đọc
- Lý luận, nghiên cứu, phê bình Soạn văn bình Văn học cũng có nghĩa đổi mới.
Luyện tập ôn luyện kiến thức
Ý kiến của tác giả Nguyễn Đình Thi, đã cho chúng ta thấy được mối quan hệ hai chiều giữa Văn thpt nghệ và kháng chiến:
– Kháng chiến là đối tượng, là chất liệu cho Văn thpt nghệ phản ánh hiện thực .
– Nhưng chính Soạn văn nghệ cũng đã đem lại cho cuộc sống kháng chiến có thêm những nguồn động lực mới .
