Een stukje Istanbul in Amsterdam
Westermoskee

Het duurde 22 jaar, maar nu is hij open: de Westermoskee. Een grote en opvallende verschijning – maar wel zoveel mogelijk ingepast in het Amsterdamse straatbeeld.


Door Daan Borrel

Binnen galmt het nog een beetje. Alleen in de top van de koepel prijkt een frisblauwe versiering, „Er is geen god behalve Allah en Mohammed is zijn boodschapper”, staat er vertaald. Verder is de immense koepel nog wit, de muren betongrijs. Maar daar komt allemaal decoratie, zegt Yusuf Burlage, bestuurslid van de Westermoskee. Kalligrafieën, Arabische teksten, een grote kroonluchter. „Kijk, het wordt een beetje zoals je hier ziet.” Hij pakt zijn smartphone erbij en laat een plaatje zien van de binnenkant van een moskee in Istanbul. Veel vrolijke felle kleuren, sierlijke oosterse figuren. De hal zullen ze ook op deze wijze decoreren. De kantine en vergaderruimte zijn nog niet klaar, zegt Yusuf tijdens de rondleiding, maar de wasruimtes gelukkig al wel. Verder wordt het vrouwengedeelte mooier – nu staan de vrouwen nog achter kamerschermen links achterin de gebedsruimte. Misschien bouwen ze zelfs een aparte etage voor hen. Maar ja, daar moeten we eerst geld voor hebben, zegt Burlage. „Veel geld.”

Toch is de Westermoskee sinds vorige week vrijdag (1 april) permanent open. Die dag vond het eerste gebed plaats. Er kwamen meer dan duizend mensen, velen van hen moesten zelfs buiten zitten. De verwachtingen waren hooggespannen, want vele moslims uit heel de wereld leverden door de jaren heen financiële bijdragen. En: het duurde uiteindelijk 22 jaar voordat de moskee openging.

Want al in 1994 kocht de Turkse gemeenschap een oude garage op het Riva-terrein aan de Baarsjesweg – toen nog een onveilige achterstandsbuurt. Maar door conflicten binnen het bestuur, met het stadsdeel en met de woningbouwcorporatie startte de bouw van de moskee pas in 2013. Twee jaar later, in juni 2015, was de buitenkant van de Westermoskee af. Inmiddels is de wijk geen achterstandsbuurt meer, maar staat de moskee tussen dure biologische supermarktketens, sportscholen, flexwerkplekken en kip-aan-het-spit-restaurants.

Maar het bijzondere is: zo erg valt de moskee van 1.114 vierkante meter niet uit de toon, ook al staat deze middenin een yuppenwoonwijk. Dat komt vooral door het architectonische ontwerp van het Joods-Franse architectenstel Marc en Nada Breitman. De moskee is gebouwd in de traditie van de Ottomaanse architectuur – zo is de minaret 42 meter hoog en de koepel 25 meter – maar past goed bij de omgeving, door het gebruik van de bekende Nederlandse baksteen. Dezelfde stijl van donkerrode bakstenen en witte elementen is doorgevoerd in de nieuwe appartementen om de moskee heen, het Piri Reïs-wooncomplex – eveneens ontworpen door het architectenstel Breitman. „De reacties zijn heel positief”, zegt Burlage. „Een stukje Istanbul in Amsterdam, noemen de buren het. We hebben zelfs een donatie van een van hen gekregen.”

Vanaf nu wordt in de moskee vijf keer per dag gebeden. Wanneer precies hangt van het seizoen af; het eerste gebed vindt plaats voordat de zon opkomt, het laatste anderhalf uur nadat de zon is ondergegaan. In de winter zal de moskee daarom om acht uur leeg zijn, in de zomer kunnen moslims er tot laat bidden. Het bestuur hoopt op korte termijn ook tussen de gebedstijden door open te zijn. „En als het helemaal klaar is”, zegt Burlage, „dan is het echt heel mooi.”

Na 22 jaar open
Februari 1994: Vereniging Ayasofya, onderdeel van Milli Görüs, koopt oude garage op Riva-terrein.

1994 - 2000: De garage wordt gedoogd als moskee door stadsdeel De Baarsjes.

1998: Woningbouwvereniging Het Oosten, tegenwoordig Stadgenoot, mengt zich en verbroedert het conflict tussen vereniging en stadsdeel met de integratiegedachte.

Oktober 2000: Akkoord tussen alle partijen over ontwerp en bestemmingsplan.

2005: Gronddeal; gemeente Amsterdam koopt grond moskee voor 6,13 miljoen euro.

Februari 2006